Kiến trúc thời hội nhập

Nhiều KTS đã tỏ ra lo lắng về sự yếu thế của KTS nội trước các đồng nghiệp nước ngoài, về xu hướng sùng ngoại thái quá của các chủ đầu tư, sự xâm nhập mạnh mẽ các phong cách kiến trúc quốc tế sẽ làm mất đo bản sắc kiến trúc nước nhà. Những lo lắng trên không phải không có lý do.

Kinh tế thị trường cho dù có sự điều tiết của Nhà nước, thì vẫn rất nghiệt ngã, thậm chí còn khốc liệt như bản chất thực của nó, đó là tính cạnh tranh! Hành nghề của KTS cũng không nằm ngoài quy luật đó. Nếu như trước đây, thị trường kiến trúc chủ yếu do KTS nội chiếm lĩnh. Hầu hết KTS làm việc trong các cơ quan nhà nước và thực hiện nhiệm vụ thiết kế theo kế hoạch bằng nguồn vốn ngân sách. Thì nay đã khác, môi trường hành nghề KTS mở rộng, thông thoáng hơn rất nhiều. Bên cạnh một số ít tổ chức tư vấn thiết kế do Nhà nước quản lý, thì có hàng ngàn công ty, văn phòng tư vấn do các KTS lập ra theo luật Doanh nghiệp đang hoạt động trên khắp cả nước. Chủ đầu tư cũng đa dạng hơn và là những ông chủ khó tính. Họ đã nhanh chóng khẳng định vị thế “khách hàng là thượng đế” trong việc lựa chọn sản phẩm kiến trúc theo ý thích của mình. Sự xuất hiện nhanh chóng các tổ chức tư vấn thiết kế ngoại quốc trên thị trường Việt Nam đã làm cho sân chơi kiến trúc thêm sôi động và mới mẻ. Bằng năng lực tài chính và kinh nghiệm hành nghề trong một thế giới hiện đại đi trước chúng ta vài chục năm, thậm chí trăm năm, các KTS ngoại bước vào thị trường kiến trúc Việt Nam một cách tự tin, đầy kiêu hãnh! Bắt đầu từ những chiến thắng trong các cuộc thi kiến trúc lớn mang tính quốc gia…họ đã nhanh chóng chiếm được lòng tin (nhiều khi đến mù quáng) của các chủ đầu tư người Việt – vốn từ xưa đến nay đã có tính sùng ngoại – để có trong tay những dự án béo bở với giá thiết kế cao ngất ngưởng gấp nhiều lần so với chi phí phải trả cho KTS nội.

Trong khi đó, tại các tổ chức, văn phòng tư vấn thiết kế nước ngoài hoạt động tại Việt Nam hiện có nhiều KTS nội đang làm việc với mức lương khá cao trả bằng ngoại tệ mạnh. Đó là những người trẻ trên dưới 30 tuổi, được đào tạo bài bản ở các trường đại học Kiến trúc, Xây dựng trong nước. Nhiều người đã đi tu nghiệp, học sau đại học ở nhiều nước Âu – Mỹ có nền kiến trúc phát triển. Họ đã và đang cùng các KTS ngoại thực hiện nhiều công trình, dự án lớn không chỉ của Việt Nam mà còn ở nước khác. Trong môi trường làm việc chuyên nghiệp, hiện đại, kỷ luật và mang tính hợp tác cao này, các KTS Việt Nam đã học hỏi, tích luỹ được nhiều kinh nghiệm quý giá từ những đồng nghiệp ngoại quốc và trưởng thành qua từng công việc cụ thể. Phải chăng đây cũng là một hướng đi để các KTS trẻ từng bước khẳng định mình trên con đường lao động sáng tạo.

KTS. Phạm Thanh Tùng