BỨC THƯ CỦA THỦ LĨNH DA ĐỎ

Nhân Ngày Môi trường Thế giới 5/6/2016 và theo chương trình Môi trường Liên Hợp quốc với chủ đề: “Tiếng gọi thiên nhiên và hành động chúng ta”. Đô thị & Phát triển xin được đăng tải đến bạn đọc một bức thư hay nhất từ trước đến nay chưa từng có đã được thế giới công nhận nói về môi trường. Bức thư này do Thủ lĩnh Seatle người da đỏ đã gửi cho Tổng thống Franklin Pierce của người da trắng ở Washington khi đặt vấn đề mua đất của người da đỏ năm 1854.

Bầu trời này, nguồn sưởi ấm đất đai của chúng tôi làm sao Ngài có thể mua bán nổi ? Ý nghĩ sao mà lạ lùng đối với chúng tôi. Nếu chúng tôi không có bầu không khí trong lành này và mặt nước long lanh, thì làm sao ngài có thể mua nổi ?

Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương long lanh trong những cánh rừng rậm rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng, là những gì thiêng liêng trong ký ức và kinh nghiệm của đồng bào tôi. Những dòng nhựa chảy trong cây cối cũng mang trong nó ký ức của người da đỏ.

Khi người da trắng chết đi, họ thường dạo chơi giữa các vì sao và quên đi đất nước họ sinh ra. Còn chúng tôi, chúng tôi chẳng thể quên được mảnh đất tươi đẹp này. Bởi lẽ mảnh đất này là người mẹ của người da đỏ. Chúng tôi là một phần của mẹ và mẹ là một phần của chúng tôi. Những bông hoa ngát hương là người chị, người em của chúng tôi. Những mỏm đá, vũng nước trên đồng cỏ, hơi ấm của chú ngựa con và của con người, tất cả đều cùng chung một gia đình.

Ấy thế mà vị thủ lĩnh vĩ đại ở Washington lại ngỏ ý muốn mua mảnh đất này của chúng tôi. Họ đòi hỏi quá nhiều và hứa hẹn dành cho chúng một nơi sống thoải mái, và rồi họ sẽ là người cha chăn dắt và chúng tôi sẽ trở thành những đứa con của họ. Vậy, chúng tôi phải cân nhắc ý muốn đất đai của họ. Nhưng, quả không phải là việc đơn giản, bởi lẽ mảnh đất này đối với chúng tôi là thiêng liêng.

Dòng nước óng ánh, êm ả trôi dưới những dòng sông, con suối, đâu chỉ là những giọt nước mà còn là máu của tổ tiên chúng tôi. Nếu chúng tôi bán mảnh đất này cho Ngài, Ngài phải nhớ rằng, phải dạy bảo con cháu Ngài rằng mảnh đất này là thiêng liêng và những tia sáng giận dữ phản chiếu từ mặt hồ trong vắt sẽ nói lên cái gì đó về ký ức của người da đỏ. Tiếng thì thầm của nước chính là tiếng nói của cha ông chúng tôi.

Những dòng sông là người anh em của chúng tôi, làm chúng tôi nguôi đi những cơn khát. Những dòng sông chuyên chở những con thuyền và nuôi lớn con cháu chúng tôi… Nếu có bán cho Ngài mảnh đất này, Ngài phải nhớ dạy bảo con cháu Ngài những dòng sông là người anh, người em của chúng tôi và các Ngài, từ nay trở đi phải đối xử tử tế với những dòng sông như Ngài đã có đối xử với anh em Ngài.

Tôi biết người da trắng không hiểu cách sống của chúng tôi. Đối với họ, mảnh đất này cũng như mảnh đất khác, bởi lẽ họ là kẻ xa lạ, và trong đêm tối, họ lấy đi từ lòng đất này những gì họ cần. Mảnh đất này đâu phải là những người anh em của họ, mảnh đất này là kẻ thù của họ và khi đã chinh phục được, thì họ sẽ lấn tới. Mồ mả tổ tiên họ, họ còn quên và họ cũng chẳng cần tới dòng tộc của họ. Họ cư xử với mẹ (mảnh đất) và anh em, bầu trời như những vật mua được, tước đoạt được, rồi bán đi như những con cừu và những hạt kim cương sáng ngời. Lòng thèm khát của họ sẽ ngấu nghiến đất đai, rồi để lại đằng sau những bãi hoang mạc.

Tôi biết, cách sống của chúng tôi khác với Ngài. Cảnh đẹp nơi thành phố của các Ngài làm nhức nhối con mắt người da đỏ. Có lẽ, người da đỏ là hoang dã và không hiểu nổi?

Ở các thành phố của người da trắng, chẳng có nơi nào là yên tĩnh cả, chẳng có nơi nào là nghe được tiếng lá cây lay động và mùa xuân hay tiếng vỗ cánh của côn trùng. Có lẽ người da đỏ là hoang dã và không hiểu nổi ? Nếu có, thì cũng chỉ là những tiếng ồn lăng mạ trong tai. Và cái gì xảy ra đối với cuộc sống, nếu con người không nghe được những âm thanh lạc lõng của chú chim đớp mồi hay tiếng tranh cãi của những chú ếch vào ban đêm bên hồ ? Tôi là người da đỏ đã không hiểu nổi. Người Indien chúng tôi ưa những âm thanh êm ái của những con gió thoảng qua trên mặt hồ, được nước mưa gột rửa và đượm hương thơm của phấn thông.

Không khí là quý giá đối với người da đỏ, bởi lẽ bầu trời không khí này là của chung để hít thở : Con thú, cái cây, và con người cùng nhau hít thở. Người da trắng cũng cùng chia sẻ hít thở. Nhưng hình như người da trắng chẳng để ý đến bầu không khí đó, như người đã khuất sau nhiều ngày không ngửi thấy mùi hôi thối. Nhưng, nếu chúng tôi bán cho Ngài mảnh đất này, Ngài phải nhớ rằng không khí đối với chúng tôi là vô cùng quý giá và chia sẻ linh hồn với tất cả cuộc sống mà không khí ban cho. Ngọn gió mang hơi thở đầu tiên với cha ông chúng tôi và cũng nhận lại hơi thở cuối cùng của họ. Và nếu có bán cho Ngài mảnh đất này, Ngài phải giữ gìn và làm cho nó thiêng liêng như một nơi, mà người da trắng cũng có thể thưởng thức được những làn gió thấm đượm hương hoa đồng cỏ.

Như vậy, chúng tôi mới cân nhắc đến việc muốn mua mảnh đất này của Ngài. Nếu có quyết định chấp nhận yêu cầu của Ngài, chúng tôi phải đưa ra một điều kiện – đó là, người da trắng phải đối xử với con thú của mảnh đất như những người anh em.

Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác. Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng trơ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua. Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhả khói lại có thể quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chúng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống.

Con người là gì, nếu cuộc sống thiếu những con thú ? Và nếu chúng ra đi, thì con người cũng sẽ chết dần chết mòn về nỗi cô đơn, về tinh thần, bởi lẽ điều gì xảy đến với con thú thì cũng chính xảy ra đối với con người. Mọi vật trên đời này đều có sự ràng buộc.

Ngài phải dạy bảo con cháu Ngài đất đai dưới chân chúng tôi là những nắm tro tàn của cha ông chúng tôi, và vì thế chúng phải kính trọng đất đai. Ngài phải bảo chúng rằng đất đai giàu có được là do nhiều mạng sống của chủng tộc chúng tôi. Hãy dạy bảo chúng như chúng tôi thường dạy con cháu chúng tôi : đất là mẹ. Điều gì xảy ra đối với đất đai tức là xảy ra đối với những đứa con của đất. Con người chưa biết làm tổ để sống, con người giản đơn là một sợi tơ trong cái tổ sống đó mà thôi. Điều gì con người làm cho tổ sống đó, tức là làm cho chính mình.

Ngay cả đối với người da trắng, họ được đi cùng và nói chuyện cùng với chúng như người bạn đối với người bạn, cũng không thể nào tránh khỏi số phận chung của con người. Sau hết chúng ta có thể trở thành anh em và hãy chờ xem. Nhưng điều mà chúng tôi biết trước được là đến một ngày nào đó người da trắng sẽ hiểu ra là chúng ta có cùng một Chúa, có thể lúc này Ngài có Người (Chúa) nên Ngài muốn có mảnh đất này của chúng tôi. Nhưng Ngài sẽ không thể nào có được. Người là vị chúa của con người và tình cảm của Người sẽ được chia sẻ công bằng cho người da đỏ cũng như da trắng. Mảnh đất này đối với Người là quý giá và làm tổn hại đến mảnh đất là khinh rẻ Đấng tạo thế. Người da trắng cũng vậy, rồi sẽ qua đi và còn sớm hơn tất cả các bộ lạc khác. Làm ô uế nấm mồ của Ngài, thì một đêm nào Ngài sẽ chết vì ngạt thở trên đất hoang mạc của Ngài.

Nhưng trước giây phút tàn lụi, ở trong Ngài sẽ lóe sáng lên do sức mạnh của Chúa, Người đã mang Ngài tới mảnh đất này là vì lí do đặc biệt nào đó đã cho Ngài quyền thống trị người da đỏ và rồi bị thiêu cháy. Đối với chúng tôi vận số đó thật là huyền bí. Bởi vì, chúng tôi không hiểu nổi khi những con trâu rừng bị tàn sát, khi những chú ngựa sắt hoang ngự trị, khi những góc rừng kín đáo nặng mùi con người, khi quang cảnh của những vùng rừng xanh mướt bị những sợi dây biết nói xóa sạch. Đâu còn những cánh rừng rậm rạp ? Tất cả đã qua đi và đâu còn những chú đại bàng vĩ đại ? Tất cả đã qua đi.

 ĐT&PT SỐ 62/2016